Senegal: Voor zo iet moet je lomp zijn en lef hebben.

Drie etappes verwijderd van een eerst groot markeerpunt van de reis, Dakar. Het meest westelijke punt van Afrika. Zo’n 300 kilometer moest vanaf de grens met Mauritanië overbrugd worden. Het werd meteen duidelijk dat ik sub-sahara was binnen gereden: een kaaiman zien de rivier in duiken, een koppel apen die de weg oversteekt en in de verte blijft verder rennen. Het afval ontsierd dit mooi spektakel.

Een prachtig meer aan de stad Saint-Louis is een ware poel van lange slierten aangekoekt plastiek, dobberende bidons en het strand een mozaïek van flessendopjes. Koeien en geiten die grazen in de hopen vuilnis. Aan de overkant van de straat dezelfde triestesse met modderstraten die onder water staan, de strepen van overstromingen op de krakkemikkige huizen. In het regenseizoen is het hier toch een ellende.

Nog een verandering in “zwart-Afrika” is: bankjes en stoelen! In de kleine dorpjes zitten veel mensen te rusten onder de bombastische bomen. Zo hebben ze van gigantische takken zelf zitplaatsen gemaakt of bieden mensen een plastieken tuinstoel aan als ik even wou rusten.

Tijdens de tweede dag fietsen viel het me op hoe hoog het percentage bedelen hier wel niet is. Vooral kleine kinderen die zeer arrogant geld vragen. Ik weet het, bij momenten ben ik een fietsende eurobiljet maar als ze zelf niet meer zwaaien of goeie dag zeggen maar meteen het handje uitsteken, reageer ik even laconiek terug. Achteraf hoorde ik dat deze kinderen gedwongen worden door bepaalde islamitische scholen om een aalmoes te vragen. Een misbruik van de ‘zakat’, één van de vijf pijlers van de Islam. Het gevaar van geloven in illusies zou atheïst filosoof Maarten Boudry repliceren. 

Gelukkig kon ik mij onderweg afleiden door te kijken naar de vele tekeningen en schilderijen hier. Op kleine kraampjes, taxi’s, officiële gebouwen zie je verschillende gezichten terug komen. Het geeft een kleurrijke sfeer aan de landbouwdorpjes waar de mensen nog met ezel en houten ploeg het veld bewerken.

Als mensen tijdens een fietspauze geïnteresseerd komen polsen wat ik precies doe met een fiets en 4 afgeladen zakken is hun antwoord vaak. "Vous êtes courageux" met een blik op ongeloof. Meteen voeg ik er met een glimlach aan toe: "Et stupide". Je moet beide hebben, dat zei Tom Was in de podcast die ik tijdens het trappen aan het beluisteren was. "Voor alleen op je fiets te kruipen en maanden te trekken moet je lomp zijn en lef hebben." 

Op 100 km van Dakar belandde ik bij een blinde gepensioneerde man. Bij hem kreeg ik een avondmaal en een kamer voor één nacht. De man had bewondering voor mijn onderneming maar zei dat de moeilijke momenten onontbeerlijk zijn en de reis juist meer ‘dash’ geven. De ups en downs zullen veel intenser aanvoelen. Achteraf kan ik hem enkel maar gelijk geven!

De volgende ochtend had ik een skivakantie gevoel. De kleren dat je aandoet zijn al wat muf en hebben een onsubtiel geurtje. Wat licht verbrand en ruikend naar het duo zonnecrème en lippenbalsem, voor een hele dag op de zwier. De laatste 30 km naar Dakar waren afschuwelijk. Alle vrachtwagens en ander verkeer worden toe gezogen naar het economisch hart van het land.

Als fietser word je tegen het kantje geduwd of soms zelfs verder. Maar opeens werden de spelregels veranderd, er was file! Al slalommend tussen de stilstaande brommende giganten mij een weg banen om dan de laatste 10 km op de autosnelweg het buitenblad te laten omwentelen. Wat gniffelen in het vuistje dat de fiets mij eens een voordeel opleverde. In een fikse regenbui kwam ik uit bij een Guest House.

Oh jowel hoor, mijn theorie werd bevestigd, enkele Hollanders baten het hotel uit. De reactie van de jonge receptionist maakte me trots dat ik een belg ben. “België joh? Gent Student jongeeeeuuuh”. Na 6 dagen pedaleren ging ik hier 2 dagen rusten. Sinds Sevilla kon ik ook weer eens op zoek naar zaken over slavernij voor de podcast. Meer bepaald op het eiland Gorée.

Een kwartier varen van Dakar lag een zeer pittoresk eilandje met een geschiedenis van slavenhandel. Zelfs Obama en de paus kwamen hier op bezoek. Toch zou het verhaal niet volledig juist zijn.. Toen ik aan het wachten was aan de veerpont werd ik meteen begeerd door een gids, maar een hele dag enkel met één gids rondlopen, nee liever niet. Net naast met stonden 4 Canadese jonge deernes.

Ik vroeg aan hen en hun gids als ik met hen kon mee gaan. Geen enkel probleem! Tijdens de tocht naar Gorée leerde ik de bende beter kennen. Ze waren op het einde van hun 2 maand stage in Senegal, nu gaan ze nog verschillende zaken bezoeken. De Afrikaanse gastvrijheid en vriendelijkheid zullen ze allemaal missen.

Met een lichte spanning en portie nieuwsgierigheid kwamen we toe bij het slavenhuis. Vanuit hier zouden miljoenen slaven vervoerd zijn naar Amerika, volgens de gids was dit hét centrum van de transatlantische slavenhandel. Alle luisteraars waren onder de indruk van zijn uiteenzettingen. Helaas, het zijn leugens of halve waarheden.

De avond ervoor had ik verschillende artikels gelezen over dit slavenhuis. Meerdere professors schreven dat dit slavenhuis circa 5 000 slaven (van de 12 tot 20 miljoen) heeft vervoerd naar de Nieuwe Wereld. Vreemd genoeg is het het meest bekende en meest bezochte slavenmonument in West-Afrika. Leugens om toeristen te trekken? Pijnlijke, kwalijke zaak.

De rest van het eiland was mooi; koloniale huizen, kasseiwegen en kleurrijke bomen en planten. Daarna nog een plons in de zee om dan met de avond in zicht terug te keren naar het vasteland. Het was aangenaam om de Canadese bende te leren kennen en een hele dag in compagnie te zitten na dagen alleen op de fiets. In de avond had ik een gesprek met de Guinese nachtbewaker, een jonge gast vol met passie en gedrevenheid.

Zijn verhaal is aangrijpend. De situatie in Guinea is zo uitzichtloos, een jeugdwerkloosheid die toppen scheert dat veel Guineeërs dwingt de lange tocht door de Sahara aanvatten om hopelijk een betrouwbaar, stevig bootje te kunnen nemen naar Europa. Hijzelf was onderweg maar hoorde verhalen van vrienden die zijn overleden in de Middellandse zee of gevangen genomen als slaaf in Libië. Daarom besloot hij terug te keren en in het iets betere Senegal zijn leven te beginnen. Het frustreert hem wel: "Africa est riche, les Africains sont pauvre".

Waarom kan hij niet in zijn eigen land een comfortabel leven uit bouwen? Migreren, het is in een uitzichtloze situatie omhuld in het donker, het enige lichtstraaltje dat op je gezicht valt en je hoop geeft. Los van die polarisatie in Europa hier rond (ik besef, het is een complex probleem met geen eenvoudige oplossing), laten we onze empathie voor deze verhalen niet overwoekeren door valse vijandsbeelden die voor politiek gewin worden op ons afgevuurd. 

Met een krop in de keel en een machteloos gevoel kruip ik de volgende ochtend wat verwaasd op de fietsnaar het volgende punt in de route: Gambia.